ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Ποια ήταν τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέμου;

Ø Η στροφή του ενδιαφέροντος της Αθήνας από το Αιγαίο προς τη Δύση (Ιόνιο και Αδριατική) προκαλεί την αντίδραση της Κορίνθου, συμμάχου της Σπάρτης, η οποία βλέπει ότι απειλούνται τα οικονομικά της συμφέροντα.

Ø Διαφορά πολιτεύματος και νοοτροπίας Αθήνας και Σπάρτης

Ø Η Σπάρτη βλέπει με καχυποψία την αύξηση της δύναμης της Αθήνας.

2. Ποιες ήταν οι αφορμές του πολέμου;

Ø Η ανάμειξη της Αθήνας στη διαμάχη ανάμεσα στην Κέρκυρα και την Κόρινθο για την Επίδαμνο οξύνει την αντιπαλότητα της με την Κόρινθο.

Ø Οι Κορίνθιοι ωθούν σε αποστασία από την Αθηναϊκή συμμαχία την Ποτίδαια (432 π.Χ.).

Ø Σε αντίποινα ο Περικλής απαγορεύει στα πλοία των Μεγαρέων, συμμάχων της Σπάρτης, να αγκυροβολούν σε λιμάνια της Αθηναϊκής συμμαχίας και να διεξά­γουν εμπόριο.

3. Σε ποιες φάσεις χωρίζεται ο Πελοποννησιακός Πόλεμος;

Ο Πελοποννησιακός πόλεμος διακρίνεται σε τρεις φάσεις και με μικρές διακοπές, κράτησε είκοσι επτά χρόνια.

α) ο Αρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π.Χ.): οφείλει την ονομασία του στο βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο. Τερματίζεται με την υπογραφή της Νικιείου ειρήνης.

β) η εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία (415-413 π.Χ.), που ολοκλη­ρώνεται με την καταστροφή του αθηναϊκού εκστρατευτικού σώματος.

γ) ο Δεκελεικός-Ιωνικός πόλεμος (413-404 π.Χ.)· ονομάστηκε Δεκελεικός από το φρούριο της Αττικής Δεκέλεια (το κατέλαβαν οι Σπαρτιάτες και το χρησιμοποίησαν ως ορμητήριο) και Ιωνικός από τα παράλια της Μ. Ασίας, όπου έγιναν οι σημαντικότερες επιχειρήσεις.

4. Ποια ήταν η μεγαλύτερη συμφορά της α' περιόδου του πολέμου για τους Αθηναίους και ποια για τους Σπαρτιάτες; Εξηγήστε το γιατί.

Η μεγαλύτερη συμφορά της α φάσης για τους Αθηναίους ήταν ο λοιμός που ξέσπασε στην Αθήνα και ο θάνατος του Περικλή απ’ αυτόν. Ο Περικλής μπορούσε, σεβόμενος πάντα τους νόμους, να οδηγεί με σύνεση το πλήθος με τρόπο ώστε να μην προκαλεί. Μετά το θάνατό του, όμως, απέκτησαν ισχύ στην Αθήνα άνθρωποι ανίκανοι, οι οποίοι στόχευαν στην ικανοποίηση προσωπικών συμφερόντων και ιδιοτελών σκοπών.

Η μεγαλύτερη συμφορά για τους Σπαρτιάτες ήταν η αιχμαλώτιση Σπαρτιατών οπλιτών στη Σφακτηρία που χρησιμοποιούνταν ως ασπίδα προστασίας από τους Αθηναίους. Έτσι οι Σπαρτιάτες εκτός του ότι κάμφθηκε το ηθικό τους αναγκάστηκαν να σταματήσουν την πολιορκία της Αθήνας.

5. Τι γνωρίζετε για την Νικίειο ειρήνη;

Ήταν η ειρήνη με την οποία τελειώνει η πρώτη φάση του Πελοποννησιακού πολέμου το 421 π.Χ. Ονομάστηκε έτσι από τον Αθηναίο διαπραγματευτή Νικία. Οι όροι της προέβλεπαν:

Ø την ανταλλαγή των αιχμαλώτων.

Ø την επιστροφή της Αμφίπολης στην Αθήνα και της Πύλου στη Σπάρτη.

Παρόλο που υπογράφτηκε για 50 χρόνια κράτησε μόνο έξι.

6. Κάτω από ποιες συνθήκες αποφάσισε η Αθήνα την Εκστρατεία στη Σικελία;

Το 415 π.Χ., μετά από παρακίνηση του Αλκιβιάδη και φιλοδοξώντας να υποτάξουν τη Σικελία και να επεκταθούν στη Δύση, οι Αθηναίοι αποδέχονται την έκκληση της σικελικής πόλης Έγεστας για βοήθεια στον αγώνα της ενα­ντίον των Συρακουσών αποφασίζουν έτσι την αποστολή ισχυρού εκστρατευ­τικού σώματος στη Σικελία με επικεφαλής τους στρατηγούς Αλκιβιάδη, Νικία και Λάμαχο.

7. Ποιων τη βοήθεια ζήτησαν οι Σπαρτιάτες, για να μπορέσουν να νικήσουν τους Αθηναίους; Πως κρίνετε την ενέργεια τους αυτή;

Οι Σπαρτιάτες ζήτησαν τη βοήθεια των Περσών για να μπορέσουν να νικήσουν τους Αθηναίους. Την ενέργεια τους αυτή την κρίνω ντροπιαστική και προδοτική γιατί οι Πέρσες ήταν ο μεγάλος εχθρός των Ελλήνων και οι Σπαρτιάτες τώρα συμπράττουν μαζί τους .

8. Ποιοι ήταν οι όροι της ειρήνης με την οποία έκλεισε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος;

Οι Αθηναίοι

Ø Να παραδώσουν όλα τους τα πλοία εκτός από δώδεκα.

Ø Να κατεδαφιστούν τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά.

Ø Να επιστρέψουν στην Αθήνα οι πολιτικοί εξόριστοι.

Ø Οι Αθηναίοι να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες στις εκστρατείες τους και να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους.

9. Ποια ήταν τα αποτελέσματα (συνέπειες) του Πολέμου;

Ø Έχουν ερειπωθεί πόλεις.

Ø Έχει εγκαταλειφθεί η ύπαιθρος.

Ø Οι νεκροί ανέρχονται σε χιλιάδες.

Ø Οι ηθικές αξίες έχουν καταρρεύσει.

Ø Οι κοινωνικές δομές έχουν ανατραπεί.

Ø Η θρησκευτική πίστη έχει αντικατασταθεί από την αμφισβήτηση.

Ø Οι Πέρσες αναμείχθηκαν πάλι στα ελληνικά πράγματα

ΠΗΓΕΣ

Η τελευταία ευκαιρία για την αποτροπή του πολέμου (σελ. 84)

Έδιωξαν, λοιπόν, το Μελήσιππο χωρίς να τον ακούσουν και διέταξαν να βγει αυθημερόν από τα σύνορα της Αττικής. Πρόσθεσαν ότι από τότε κι ύστερα θα μπορούν οι Λακεδαιμόνιοι, αν θέλουν, να στέλνουν πρέσβεις μόνο αν αποσυρθούν στο έδαφος τους. Έστειλαν και φρουρούς με το Μελήσιππο, ώστε να μην επικοινωνήσει με κανέναν. Όταν έφτασε στα σύνορα κι έπρεπε να χωριστεί απ' τους συνοδούς, πριν ξεκινήσει, γύρισε και είπε τα λίγα αυτά λόγια: «Η μέρα η σημερινή είναι αρχή μεγάλων κακών για τους Έλληνες». Όταν έφτασε στο στρατόπεδο και ο Αρχίδαμος έμαθε ότι οι Αθηναίοι δεν είχαν καμία πρόθεση να φανούν υποχωρητικοί, σήκωσε το στρατόπεδο και προχώρησε στο έδαφος τους.

Θουκυδίδης, Ιστορία, Β, 12 (μτφρ. Άγγ. Βλάχου)

ερωτηση

Μπορείτε να εξηγήσετε τη συμπεριφορά των Αθηναίων, όπως αυτή παρουσιάζεται στο απόσπασμα του Θουκυδίδη;

απάντηση: Μετά την εισβολή των Θηβαίων στην Πλάταια, οι Σπαρτιάτες έδωσαν εντολή στους συμμάχους τους να προετοιμάσουν το στρατό για εκστρατεία στην Αττική. Ο στρατός συγκεντρώθηκε στον ισθμό της Κορίνθου και ο βασιλιάς των Σπαρτιατών Αρχίδαμος, στρατηγός της εκστρατείας, πριν εισβάλει στην Αττική έστειλε στην Αθήνα το Σπαρτιάτη Μελήσιππο, για να πληροφορηθεί αν οι Αθηναίοι είχαν συμβιβαστική διάθεση βλέποντας τους εχθρούς να πλησιάζουν στην Αττική. Όπως γράφει σε άλλο σημείο ο Θουκυδίδης, οι Αθηναίοι, έπειτα από πρόταση του Περικλή δε δέχτηκαν το Μελήσιππο ούτε στην πόλη ούτε στη συνέλευση, καθώς η αποστολή του γινόταν κατά τη διάρκεια εκστρατείας της σπαρτιατικής συμμαχίας και επομένως την έβλεπαν ως ένα είδος εκβιασμού. Οι Αθηναίοι λοιπόν, όπως βλέπουμε στο απόσπασμα, έδιωξαν το Μελήσιππο με το μήνυμα προς τους Σπαρτιάτες ότι θα δέχονταν απεσταλμένους τους, μόνο εάν εκείνοι απομάκρυναν το στρατό τους. Αυτό μάλλον το έκαναν για να δείξουν πυγμή. Το γεγονός ότι συνόδευσαν το Μελήσιππο φρουροί μέχρι τα σύνορα, με την εντολή να μην τον αφήσουν να επικοινωνήσει με κανέναν Αθηναίο, δείχνει προφανώς την επιθυμία της ηγεσίας των Αθηναίων να μην πληροφορηθούν οι πολίτες τη δυνατότητα συμβιβασμού με τους Σπαρτιάτες και να θεωρήσουν τον πόλεμο αναπόφευκτο. Η αθηναϊκή ηγεσία θεωρούσε ότι η πόλη τους ήταν τόσο ισχυρή, ώστε μπορούσε να νικήσει το αντίπαλο στρατόπεδο και να εξαπλώσει την ηγεμονία της Αθήνας σε όλες τις ελληνικές πόλεις.